gherb döletliri öz menpe'eti aldida insan heqliri mesillirige köz yumidu

engiliye ning özbékistanda turushluq sabiq bash elchisi kerimof rijimining tesewurdin tashqiri wehshiliklirini pash qilidi
sitatsikilargha asasen özbékistan xelqining omumiy nopusi 22milyun bolup musulmanlar95% tin köp sanni igelleydu. engiliyening özbékistanda turushluq sabiq bash elchisi “giray moray” musulmanlar özbekistanda qattiq kemsitishke uchrighandin sirt bezi teshkilatlargha eza,elqa'ide teshkilati bilen alaqisi bolishi mumkin dégen ishpiyonluq apratining gumaniy qarashlirigha asasen gumandarlarni ixra qildurushqa zorlinip ret qilghanlarni qaynap turghan kisilta süyige basqan ehwallar körülgenlikini tekitlep guwaliq berdi..
“giray moray” özbek ishpiyunluq aprati mehbuslarni qiyin- qistaqqa élip asassiz melumatlargha ixra qildurup amrikiliq,engiliyeliklerge yetküzgenlikini tekitlep mundaq dédi: men özbékistangha yitip kélip ikki heptidin kéyin dölet bixeterlik saqchiliri teripidin ixraqilishqa zorlinip jahilliq qildi dégen bahane bilen qaynap turghan sugha tashlap öltürülgen bir yashning résimini tapshurwalghanliqi hemde özbek ishpiyunluq aprati musulman özbék xelqining yüzlerche ewlatlirini shu usul boyiche yoqatqanliqini bildürdi.
chékidin ashqan qanxorluq

kerimof rijimi 2005- yili 14- may sadir qilghan qanliq qirghinchiliqining körnüshlirini ésimizdin chiqarghinimiz yoq. «enjan paji'esi» dep tonulghan bu qirghinchiliq weqeside hökümet bayanatigha asasen öltürülgünlerning sani 187 kishige yetken. emma musteqil menbelerning sitatsikisida kerimof rijimigha qarshi namayishqa qatnashqanlardin étip öltürülgenlerning sani 800 kishidin ashidu. xelqara diki insan heqliri teshkilatliri «enjan paji'esi» heqqide biterep tekshürüsh élip bérishni telep qilip kelgen bolsimu tekshürüsh élip bérilmidi. özbékistan hakimiyti hazirghiche solaq lagirlirida siyasiy mehbuslar bolupmu islamiy éqimdikilerni wehshiy qiynash jinayetlirini sadir qilmaqta.
london, washingitonlar ning özbék solaq lagirilirida sadir qiliniwatqan yolsizliqlardin xewiri bolup tursimu xuddi bashqa diktatur tüzümlerge chapan yapqandek özbék rijimining jinayi qilmishlirighimu köz yumup kelmekte, belki özbékistan turmilirida mehbuslardin mejburi ixra qildurulghan yalghan melumatlar amirika,engiliye shpiyunluq apratlirining qolidiki siyasiy qalqan bolup kelmekte.

impiryalistik hemkarliq

engiliye gizitliri «moray» namidin tarqatqan guwaliq seweptin sabiq elche»moray» mundaq deydu:» 2006- 8- mart londongha chaqirtildim,tashqiy ishlar ministirliki siyasiy ishlar meswuli manga,- qiynash arqiliq élinghan melumatqa asaslinish qanunluq,lékin ishpiyunluq aprati melumatqa ége bolush üchün héchkimni qiynimidi,qiynashqimu zorlimidi» didi. meswul sözige ilawe qilip: özbék ishpiyunluq apratliriningmu mehbuslarni qiynash arqiliq melumatqa ége bolishi qanun da'irisi ichide bolawatidu! didi.
moray sözini dawamlashturup:»kanada da dem éliwatqan waqtimda méni chaqirtti, manga 18 türlük jinayet artti, u jinayetlerning hemmisi abruy töküsh niytide chaplinidighan töhmetlerdin ibaret idi. méni haraq ichishke adetlinip qalghan, elchixanining pullirini oghrilighan dégendek asassiz töhmetler, uningdin bashqa yene nurghun oydurma töhmetlerni chaplap, eger men mensiwimdin istipa bermisem mezkur töhmetlerni gizitlerde neshirqilish arqiliq méning abruyumni chüshürüsh tehdidini saldi. tashqi ishlar ministirlikide 21 yil xizmet körsetkendin kéyin istipa bérishke mejburlandim, men üchün bu intayin qiyin qarar idi..».
neshriyat erkinliki

«giray moray» dunyaning herqaysi döletliride sadir bolawatqan nsan heqilirini ayaqasti qilish jinayetliri heqqide sanliq melumatlarni toplap özining intérnét torida neshir qilghan bolsimu lékin engiliye gizitliri u melumatlardin qetiy paydilanmidi.
giray sözini dawamlashturup: bir qanche yildin biri engiliye axbarati hökümetning milli menpe'étige taqishidighan mesililerni ilan qilishqa jüret qilalmid­­­­i, BBC bash mudiri “iraqta qirghuch qorallar mewjut emes” dégenliki üchünla mensiwidin élip tashlandi.
shunglashqa engiliye muxbirliri bu mesile üstide pikir bérishtin özini tartidu.
amrika ishpiyunluq apratining mexpiy hawa qatnashliri heqqide bergen guwaliqim yawropa parlamintorlirining diqqitini qozghidi, manga nisbeten bu ehwal partlash xarektirlik tuyghu peyda qildi, u bolsimu men uzundin béri birge xizmet qiliwatqan xadimlarning sadir bolawatqan yolsizliqlardin xewiri bariken, maykil word ixra qildurush üchün qiynashni cheklesh qanunini aqsitip qoyushqa sewep körsetkenlikidin heyran qaldim.

ochuq zéminlar we yépiq turmilar

kerimofning öz xelqini qirghin qilishi, qurbanlarning hésabini bérishtin qilche perwa qilmastin qetli am qilishgha rosiyning uni qarghularche qollishi,amirikining herbi bazilirining barliqi,özbékistan nifitliridin qiteler ara döletlerning paydilinishi arqa tirek boldi.
bu heqte özbékistan insan heqlirini qoghdash teshkilatining ezasi «ilina salifa»mundaq deydu:»bizning qolimizdin héch ish kelmeywatidu,qurbanlargha yardem qilalmaymiz».
özbék puxralardin xalid endijani mundaq deydu:»ulargha biguna puxralargha oq chiqirish huquqini kim berdi? üch balisi bar oghlumni étip öltürdi, uning ballirini kim baqidu? men pinsiyge chiqqan, yéshim 67 men ularni qandaq baqimen? !».
közetchilerning qarishiche kerimof pütünley xatalashqan, xelqining teleplirige közge ilmasliqta sabiq sowit ittipaqi pozitsiysini qollandi, lékin mexsitige yételmidi. özhayatidin qorqush uni eqilsizlarche qattiq qolluqqa élip bardi. u mustebitlikini gherbning qollishigha irishken , aqiwiti qarangghu halda islam herketlirige qaratti. bügünki künde enjan paji'esini közi bilen körgen guwachilar kerimof jallatlirining qirfinchiliqigha uchrighan qurbanliridin opcha qebristanliqlarning barliqi, heqiqiy qurban bolghanlarning sani mölcherdikidin hessilep köplikini sözlimekte.

axirqi nepesler
16yildin biri qashshaq turmushta yashawatqan xelqning boynidiki kerimof rijimining tömür tirniqi sésip yoqilishqa qarap ilgirlimekte. kerimof 1991-yildin biri özbékistanda islam herketlirige qarshi qattiq qolluq siyasitini qollinip keldi. hazirmu minglarche yash kerimof zindanlirida intayin éghir weziyette yashimaqta. nurghun yashlar birqanche yildin biri héchqandaq jinayet artilmastin, sot qilinmastin yatmaqta. ular peqetla gumanliq kishiler depla qolgha élinghan. özbékistanda herqandaq saqal qoyghan , namaz oqughan kishi, gumandar bilen tuqqanchiliqi bar kishiler gumanliq dep qarilidu. özbékistan bügün kölenggilerdin ibaret bir jemiyetke aylinip qaldi !

shundaq ensizlik ichide turwatqan yinchike weziyette enjan weqesi yüzberdi, közetchilerning qarishiche bu weqe axirqi qétimliq bolmastin kelgüside xeterlik aqiwetlerning kélip chiqishi kütülmekte, aqqan qanlar xelqining biguna qanlirigha gherq bolup ketken qanxor,hazirqi acharchiliqning biwasite mesuli bolghan diktatur rijim bilen yariship qélishqa yol hazirlimaydu. özbékistanning hazirqi siyasiy, iqtisadiy, ijtima'iy weziyti shu qeder chüshkünliship ketkenki, xelq bu turmushqa taqet qilalmaydighan yerge yetti.
22 milyun nopusqa ige bir xelq qanxor kerimofning tömür qepesliride qéliwérishi mumkin emes. ötken yili özbékistanda bolup ötken weqeler bolupmu sherqiy rayunlardiki paji'elerning elwette dawami bolidu, kerimof siyasetlirini özgertip, xelqige qiliwatqan mu'amiliside medeniyetlik usul qollanmighan teqdirde bu weqeler kelgüsidiki büyük we omumiy inqilaplarning muqeddimisidin ibaret bolup qalidu. kerimof diktatur rijimi aldida muxalipettiki partiylerge söz erkinliki bérish, tichliq namayishlirigha roxset qilish, erkin saylamgha roxset qilish siyasiy ixtilaplarni saylam arqiliq hel qilish bilen birge dölettiki bayliqlarni adilliq bilen tengsheshtin bashqa chiqish yoli yoq.

muxalipettikilermu kerimofning 16yilliq diktator tüzümidin kéyin siyasiy islahatlar ning bolishida héch bir upuqni köridighandek emes. özbékistan hazirghiche aghzaki bolsimu siyasiy islahattin söz achqini yoq . eqellisi enjan weqesi paji'eliri heqqide musteqil tekshürüsh élip bérishqa qoshulghini yoq. undaqta muxalipettikiler okrayine we qirghizistanlar gha oxshash aq inqilap emes belki yenila qoralliq herketke yüzlenmey amali bolmay qalidu. muxalipettiki islamiy küchler qattiq kontirolliq astigha élinghandin kéyinki hazirqi weziyetni rosiye, amirika,ixlimliq we xelqaraliq küchler bolupmu shimali atlantik ehdi teshkilati yéqindin közitiwatidu.mezkur küchler biwasite herbiy mudaxile qilishqa teyyar turmaqta, hemde ular:»sabiq sowit ittipaqi mustemlikisidiki jumhuriyetlerning musteqilliqi zorawanliq herketlirini keltürüp chiqardi dégen qarashni bazargha séliwatidu».

xelqara küchler biwasite herbiy mudaxilige teyyar tursimu lékin afghanistan,iraqqa oxshash mudaxilidin kéynki weziyetni kontirol qilish pirogirammisigha ige'emes. undaq bolmighanda mudaxile qilghan terepning niyti xelqning kelgüsi turmushi emes bayliq temeside bolup qalidu. rosiye yingidin büyük sowit ittipaqi ornigha büyük rosiye qurush chüshide sabiq mustemlikilirini kontirolliqigha élish koyda yüriwatidu. amirika bir tereptin rosiyning kontirolliqini ajizlashturup özi tolawatqan siyasiy naxshilirining qa'ide pirinsiplirini birchetke qayrip qoyup,dimokratiye,insan heqliri pirinsiplirni emilleshtürmestin ri'alliqqa qarap mu'amile qilish pirinsipi bilen siyasiy we iqtisadiy impiriye qurushqa qarap herket qiliwatidu. bu yolda xelq we ularning bayliqlirini sümürüsh yolida diktatur,impiriyalist rijimlerbilen ittpadashlardin bolup qaldi.
axirqi hisapta mustemlike, diktatur tüzümlerdin qurtulushning birdin bir charisi herxil shekildiki qarshiliq körsitish kürishi bolup qaldi.

مەنبە:http://www.merifet.net/bbs/ShowPost.asp?ThreadID=293